การทบทวนบริการของระบบนิเวศ (Ecosystem Service Review: ESR)

บริการของระบบนิเวศ คือ ผลประโยชน์ที่มนุษย์ได้รับจากระบบนิเวศ ตัวอย่างเช่น ธรรมชาติของน้ำและป่าไม้ ที่มีความสามารถในการควบคุมสภาพภูมิอากาศและป้องกันภัยพิบัติทางธรรมชาติ (อาทิ การป้องกันการกัดเซาะของดิน การรองรับมลพิษ และการก่อให้เกิดความหลากหลายทางชีวภาพของพืชและสัตว์) โดยบริการของระบบนิเวศ ตาม Millenium Ecosystem Assessment (2005) แบ่งเป็น 4 ด้าน คือ การเป็นแหล่งผลิต การควบคุมกลไกลทางธรรมชาติ การบริการด้านวัฒนธรรม และ บริการด้านการเป็นแหล่งสนับสนุน

บริการของระบบนิเวศหนึ่ง ๆ อาจเป็นประโยชน์ในหลายด้าน เช่น พื้นที่ป่าไม้แห่งหนึ่งอาจเป็นแหล่งอาหาร แหล่งไม้ใช้สอยและเชื้อเพลิงสำหรับคนในท้องถิ่น ในขณะเดียวกันช่วยป้องกันดินถล่ม ช่วยเก็บและดักตะกอนให้น้ำใส รวมถึงเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจแก่ประชาชนในเมืองหรือพื้นที่ใกล้เคียง อีกทั้งยังช่วยดึงและเก็บกักปริมาณคาร์บอน ช่วยบรรเทาภาวะโลกร้อน และเป็นแหล่งกำเนิด ที่อยู่อาศัยของพันธุ์พืชและสัตว์ที่มีประโยชน์ทางเภสัชกรรมต่อประชากรโลก

โดยบริการของระบบนิเวศ ตาม Millenium Ecosystem Assessment (2005) ทั้ง 4 ด้าน แสดงดังรูปที่ 1

รูปที่ 1 ประเภทบริการของระบบนิเวศ
(ที่มา: Millennium Ecosystem Assessment, 2005 และ คุณค่าระบบนิเวศและบริการของระบบนิเวศสำหรับภาคธุรกิจ)

เนื่องจากทรัพยากรบนโลกมีอยู่อย่างจำกัด ในขณะที่มนุษย์มีอัตราการเติบโตแบบก้าวกระโดด ทำให้เกิดการเร่งใช้ทรัพยากร การศึกษาบริการของระบบนิเวศ (Ecosystem Services: ES) จึงได้รับความสนใจและถูกนำมาใช้ อย่างกว้างขวางในระยะ 2-3 ทศวรรษที่ผ่านมาทั้งในมุมวิชาการ และการถูกกำหนดให้เป็นแนวทางในการรักษาสิ่งแวดล้อมโดยการสนับสนุนขององค์การต่างๆ ตัวอย่างเช่น The Economic of Ecosystems and Biodiversity (TEEB) ใช้แนวคิด Ecosystem Services Review หรือ ESR เป็นหลักในการดำเนินงาน เพื่อลดผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมไปพร้อมๆ กับพัฒนาทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม

การทบทวนบริการของระบบนิเวศที่มีต่อภาคธุรกิจ (Ecosystem Services Review) เป็นวิธีการที่มีศักยภาพสำหรับองค์กรในการเสริมสร้างความสามารถในการรับมือกับวิกฤตการณ์ด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมโลกที่รุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากทำให้องค์กรเรียนรู้อย่างครอบคลุมมากขึ้นว่าองค์กรต้องพึ่งพิงหรือส่งผลกระทบต่อบริการของระบบนิเวศอย่างไรบ้าง ซึ่งจะทำให้ผู้บริหารสามารถวางแผนรับมือกับความเสี่ยงและโอกาสทางธุรกิจได้ดีขึ้น นอกจากนี้การทบทวนบริการของระบบนิเวศ ยังช่วยกระตุ้นให้เกิดการดำเนินธุรกิจในลักษณะที่ส่งเสริมความยั่งยืนของระบบนิเวศมากขึ้นตลอดจนสนับสนุนนโยบายของภาครัฐในการคุ้มครองและฟื้นฟูระบบนิเวศ เพื่อให้การดำเนินธุรกิจในแบบเดิมๆ ไม่ใช่ทางเลือกเดียวของการประกอบธุรกิจอีกต่อไป

ในขั้นตอนการทบทวนบริการของระบบนิเวศที่มีต่อภาคธุรกิจ หนังสือ Guide to Corporate Ecosystem Valuation และหนังสือ The Corporate Ecosystem Services Review ซึ่งจัดทำโดย World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) และWorld Resources Institute (WRI) ได้เสนอขั้นตอนในการทบทวนบริการของระบบนิเวศออกเป็น 5 ขั้น ดังรูปที่ 2

รูปที่ 2 ขั้นตอนการทบทวนบริการของระบบนิเวศที่มีต่อภาคธุรกิจ
(ที่มา: World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) และWorld Resources Institute (WRI))

แนวคิดการศึกษาเรื่องบริการระบบนิเวศในภาคธุรกิจนั้น ในการจัดทำรายงาน The Corporate Ecosystem Services Review หรือ ESR นั้นมีจุดประสงค์เพื่อเป็นแนวทางให้ภาคธุรกิจ สามารถระบุ หรือเห็นความเชื่อมโยงของกิจกรรม ในการประกอบธุรกิจกับผลกระทบหรือการพึ่งพิง บริการของระบบนิเวศ ซึ่งการมองเห็นภาพรวมของการเชื่อมโยงนั้นจะช่วยให้องค์กรภาคธุรกิจสามารถปรับกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โปรดติดต่อ:

อัจฉรา ชินสอน
ผู้ช่วยวิจัย
02 564 6500 ต่อ 4775
adchara.chi@mtec.or.th